s<gIt zaô pircy > 1 . 2 . 3 . 4 . 5


 ïuit . surIla, besura AaEr knsuramuo–fe kI pk–f . Svr ilip .

Home


ïuit


-artIy zaSÇIy s<gIt ïuitVyvSwa pr àiti:Qt hE AaEr Anek rag (jEse rag bhar Aaid hI hme< Aaj ke 12 Svrea< ke àcilt vatavr[ se ïuityae< kI Aaer oI<cte hE<, ïuit ka AwR  hE vh sUúm nad lhrI jae ik ïv[eiNÔy (kan) ke Óara hI sunI ja ske, AaEr @esI 22 ^~ca$ yuKt nad lhrI, jae sa se sa< (@k sPtk yain mXy sPtk ke sa se tar sPtk
 ke sa tk) tk AviSwt hE,

Top of Raagas

surIla, besura AaEr knsura



-artIy s<gIt me< kuzlta AaEr àvI[ta ka Str (standard) surIla haena hE, At> jae kez ke zta<z ke brabr Svr
kI AanNd daiynI , suo vixRnI ^~ca#ya~ hE< , gayk ke k<Q twa vadk kI A<guilyae< se shI lgnI caihye , t-I
surIlapn pEda haeta hE, vha~ qqealna nhI< cl skta n tae FIlapn hI,

rag ke àk&it à-avI Svrae< kae , mStI me< fUbkr Aalapaid A:qa<gae< ke àyaeg me< , manea< oelte hu@ Svr lgane caihye, AaEr #sI mStI me< Svrae< ke su$ se barIk Swan , ApnI ApnI ^~ca$ pr lgte hu@ rs-xar bhane me< smwR haena caihye, t-I saxk kae surIla mana jata hE, besura zBd dae Svr vack hE ; kae$ dUsrI jgh pr Aava–j lge AaEr jae caihye vh n lge tae %se besura khe<ge, taTpyR yh ik yid A_yas kI kmI rhI tae iv*awIR besura rhega hI , saw hI Svr }an kI ALpta -I rhegI AaEr jbtk Svr}an àor n hae jayega , tb tk surIlapn dUr rhega,

Aaj kla ke ggn pr Apne yz kI ptaka )hrane vale ijtne -I klakar hE< ; %nke yh yz twa gaErv ka mUl -I
surIlapn hI hE, nye iv*aiwRyea< me< tae besurapn rhega hI AaEr Svr kI barIikyea< kae ve iv*awIR -la kEse bta ske<ge, leikn
sTy iz]a, shI talIm jae ik naykI ke Aaxar pr gué muo se àaPt haene pr besurapn AaEr knsurapn znE> znE<>
smaPt hae jayega AaEr iv*awIR b–fe hI surIle bn jaye<ge,

besure AaEr knsure me< yhI muOy -ed hE ik besurapn iksI ke -I smH me< Aa jata hE ; prNtu im:q-a;I kpqI imÇ kI
-a~it knsurapn mehi)l kI r<gt ibga–fkr sara m–ja ikrikra kr deta hE, Svr kI ^~ca$ ke ATyNt inkq , ijsse
%sI Svr ka Aa-as hae ; leikn Svr kI mIQI ^~ca$ se km ya Aixk hae , tae vh khlata hE knsurapn, Xyan rhe ik besurapn kalaNtr se AaEr stt! A_yas ke Vdara surIlepn me< bdl jata hE , jae ik k:q-saXy hE , prNtu knsura hae jane pr iv*awIR kae surIla bnane ke ilye kQaertm àyTn krna p–fte hE<, kar[ Svr ka }an cmacm n haene ke kar[
iv*awIR Apne k<Q Awva kr Óara Svr kI ywawR ^~ca$ nhI< lga pate, AaEr hamaeRinym jEse Svr zUNy sa–j ka Aaïy
lekr ApnI s<gIt saxna pUrI krna cahte hE<, nalI ke mae–fea< ke Anusar panI -I bhta hE #sI isXdaNt ke Aaxar pr
hamaeRinym kI Aava–j me< ApnI Aava–j imlakr Svr}an krne ka iv)l àyTn krte hE<, At@v sUúmaitsUúm Svr}an
àaPt krne ke ilye s<gIt ij}asuAea< ne tanpUre pr tar kI Aava–j me< Aava–j @k kr dene ka àdI"R A_yas krna caihye,
AaEr yh -I Xyan me< rona caihye ik jae ihlta rhta hE vh Svr nhI<, @k hI ^~ca$ kI Aava–j jae kuD der tk kaym
rhe, vhI hE Svr, AaEr Svr ka iola–fI hI surIla hE, bakI hE< besure AaEr knsure,

Top of Raagas

muo–fe kI pk–f
tan AaEr gt ya cI–j ke muo–fe ka imlap



tan rcna ke bad muo–fa (cIj ke Aar<i-k zBd jae sm tk khe jate hE<, sm 1lI maÇa kea khte hE<,)  lena Sva-aivk
hae jata hE, hm yid iÇtal kI maÇaAae<  o<fae< AaEr vjn kae deoe<ge tae smHne me< der nhI< haegI ik jae 1lI maÇa ka vjn
hE vhI 5vI<, 9 vI< AaEr 13 vI< maÇa ka vjn hE, inMniliot sar[I ke Anusar hm yh bat turNt smH le<ge,

   .     ,.      0      ,
    1       5       9     13     4 ka -ag jana caihye tan kI maÇaAae< me<
    2       6      10     14     4 ka -ag jane pr 1 maÇa jae–fae
    3       7      11     15     4 ka -ag jane pr 2 maÇa jae–fae
    4       8      12     16     4 ka -ag jane pr 3 maÇa jae–fae

iÇtal ke àTyek o<f me< 4 maÇa@~ hE<, man lIijye hm tan dugun ly me< yain 1 maÇa me< 2 Svr le rhe hE<, Ab hm kevl
4 maÇaAae< ke @k o<f me< hI muo–fa lena cahte hE< AaEr muo–fa yid 1lI maÇa se zuê haeta hE tae 4 ka -ag jane valI
s<Oya ke bad muo–fa ilya ja skega, %sI àkar 5vI<, 9vI< AaEr 13vI< maÇa se zuê haene vale muo–fe -I ilye jate hE<, 5vI<, 9vI< AaEr 13vI< maÇa 4 ka -ag pUra jane pr hI AayegI, kar[ tan hmeza iksI talI ( 1vI<, 5vI< AaEr 13vI< maÇa jhI~ talI ke icNh ³mz> .  ,. v , bne hE< %n Swanae< se) se hI zuê kI jatI hE, jb 4 ka -ag pUra haega t-I tae 1lI maÇa AayegI. #s àkar yh bat Sp:q hae g$, Ab hm 2, 6, 10 ya 14 maÇa se zuê haene vale muo–fae< kI Aaer Xyan de< tae 4 ka -ag brabr jane pr 1 maÇa ke 2 Svr hme< tan ke ANt me< jaefkr muofa lena haega t-I muo–fa QIk Aayega,

jEse 10vI< maÇa se muofa hE tae 4 ke 2 -ag jane pr 1 maÇa jaefkr hI tae hm 10vI< maÇa tk phu~ce<ge, yain 4 * + 1
= 9 maÇa@~ inklne pr hI tae muofa Aayega, %sI Aaxar pr 3, 7, 11 ya 15 maÇaAae< se zuê haene vale muo–fe -I 4 ka
-ag jane pr ANt me< 2 maÇa@~ tan me< jaefne pr hI ilye ja skte hE<, ANt me< 4, 8, 12 ya 16 maÇaAae< se zuê haene vale
muo–fe -I 4 ka -ag jane pr ANt me< 3 maÇa@~ tan me< ja–efna jêrI hE,

%dahr[ ke ilye > yid muo–fa 9vI< maÇa se hE AaEr tan 44 maÇa kI hE tae hmne< %se kha~ se lena caihye ? Kya tan kI
AiNtm maÇa se %Lqe  ignte hu@ pihlI maÇa tk Aana caihye, ya ANy kae$ %pay hE ywawR me< @k Daeqa sa gi[t
smH lene pr yh A–fcn dUr hae javegI, Xyan roe< ik 44 maÇa se muo–fe kI maÇa imlakr 16 maÇa ke AavtRn #tne
ilye jane caihye ik 44 maÇa se Aixk s<Oya hae jana caihye, jEse > 9vI< se muo–fa zuê hE tae, 16 * 3 + 9 = 57, me< se 44 "qa dIijye ze; 13 rhe, At> 44 maÇa ijtnI lMbI tan ke ilye 13vI< maÇa se %Qane pr muo–fa 9vI< maÇa se shI Aa jayega, v tan, muo–fa AaEr sm QIk Aa javegI,
jEse > yid muo–fa 9vI< maÇa se hE AaEr tan 76 maÇa kI hE tae hmne< %se kha~ se lena caihye 9vI< se muo–fa zuê hE tae,
16 * 5 + 9 = 89, me< se 76 "qa dIijye ze; 13 rhe, At> 76 maÇa ijtnI lMbI tan ke ilye 13vI< maÇa se %Qane pr
muo–fa 9vI< maÇa se shI Aa jayega, #sI àkar jb muo–fa 3rI , 7vI< , 11vI< ya 15vI< se hae tae 2 maÇa tan kI s<Oya me< ja–ef dene caihye, jEse 16 maÇa kI tan me< 2 jae–fne se 18 hae g$, Ab yid 7vI< maÇa se muo–fa haene ke kar[ 16 + 7 - 18 = 5 ze; rhe, At> 5vI< maÇa se tan ka %Qav krne se muo–fa v sm shI AavegI, #sI àkar jb muo–fa 4wI , 8vI< , 12vI< ya 16vI< se hae tae 3 maÇa tan kI s<Oya me< ja–ef dene caihye, jEse 16 maÇa kI tan me< 3 jae–fne se 19 hae g$, Ab yid 12vI< maÇa se muo–fa haene ke kar[ 16 + 12 - 19 = 9 ze; rhe, At> 9vI< maÇa se tan ka %Qav krne se muo–fa v sm shI AavegI, iv*aiwRyae< ne tan rcna, tal ka imlap v muo–fe kI pk–f -lI -a~it smH lenI caihye, yh ùdy<gm hae jane pr tan, tal v muo–fa sb ke sb QIk hae jave<ge,
ivze; > tan rcna, AaEr muofe kI pk–f smH lene pr yh nhI< smHna caihye ik tanae< ke àkar jae ^pr idye gye hE<,
%nke AitirKt tan ke àkar nhI< hE<, ve tae kevl magRgzRn ke ilye hE<, ivivx àkar kI tan rcna -I smH sUH b–Fne
ke saw hI pEda hae jatI hE, yh Xyan me< roe<,

Top of Raagas

Svr ilip



     ihNduStanI s<gIt leon kI Aajkl dae ilipya~ Aixk àcilt hE<, @k hE AacayR -ato<fejI Vdara inimRt twa dUsrI p<ift iv:[u idg<br pluSkrjI kI oaejI hu$ hE, #nke AitirKt Anek mnIi;yea< ne s<gIt kI puStke< ApnI ApnI Svr ilipyae< me< iloI hE<, sbse srl Svr ilip vh hE ijse p–Fne pr gItkar kI rcna Apne sTy êp me< àgq hae jave, yh tae s<gIt ke Aixka<z ivÓan jante hI hE< ik -artIy s<gIt , leon kI sIma ke bahr kI bat hE, kar[ lagfaq, mI<f, gmk(jmjma), mnak! twa #;t! SpzR , Svr, ïuit Aaid ke indzRn ka leon s<-v nhI< hE, yh iv*a guémuo Awva naykI à[alI Óara àaPt haetI hE, AaEr #sI kar[ s<gIt #tna srl nhI< hE ijtna sunne me< AanNddayI
  hE, ilip ke s<bNx me< #tna hI smHna caihye ik jEsI leon pXdit pFne kI Aa~oae< kae Aadt p–f jatI hE vhI leon pXdit Aixk srl malUm haetI hE, AaEr #sI Aaxar pr Anek Svr-ilipya~ Aaj àcilt hE<,
   hme< Xyan rona caihye ik s<gIt sIone me< leone kI srlta hI kevl ka)I nhI< hE, gIt, lykarI  , tal , Aalap Aaid jae sam¢I puStk me< haena caihye AaEr %nka Sp:q twa sulHe hu@ F<g se leon ikya ja ske ; saw hI paQkae< kae vh km se km pirïm me<  smH me< Aa ske , @esI hI ilip kI –jêrt hE, yha~ z<kr ga<xvR iv*aly , lZkr(Gvailyr) v -ato<fe jI kI imlakr @k n$ leon pXdit pir:k&t êp me< Apna$  hE,

  Aaj naykI (jae ik gué muo se àaPt haetI hE) kI Ape]a Svr ilip Vdara s<gIt isoane kI Aear s<gIt} smaj ka Hukav hE, AaEr #silye jae Svr ilip, leon vacn me< srl hae %se hI laeg s<gIt kI na–fI smHte hE<, prNtu saecna yh hE ik iktnI -I srl Svr ilip haene ke bavjUd -I iv*awIR kae ibna talIm ke kuD nhI< bnta, yh Sp:q sTy hE,
    At> hme< Svrilip ke VywR ivt<fvad se bcte hu@ talIm lekr %se AaTmsat krna caihye, t-I hm iksI -I Svr ilip me< iloe hu@ gItae<,cI–jae<,Oyalae< Aaid kae leok kI  rcnanusar ga ske<ge, AaEr kevl srlta ka hI yid Xyan roa tae %n sb klaTmk oUibyae< kae d)nana p–fega, ik ijnke A-av me s<gIt kI srlta v Aak;R[ crmkaeiq kae
  phu~c jata hE, saw hI yh Xyan me< rona haega ik -artIy s<gIt kae ilipb˜ krne ke ilye @esI kae$ -I p˜it pEda nhI hu$ hE jae ik 100% s<gIt ka icÇa<kn kr ske,

Top of Raagas