s<gIt zaô pircy > 1 . 2 . 3 . 4 . 5
ïuit . surIla, besura AaEr knsura . muo–fe kI pk–f . Svr ilip .
-artIy zaSÇIy s<gIt
ïuitVyvSwa pr àiti:Qt hE AaEr Anek rag (jEse rag bhar Aaid) hI hme< Aaj ke 12 Svrea< ke àcilt vatavr[ se ïuityae< kI
Aaer oI<cte hE<, ïuit ka AwR hE vh sUúm nad lhrI jae ik ïv[eiNÔy (kan) ke Óara hI sunI ja ske,
AaEr @esI 22 ^~ca$ yuKt nad lhrI, jae sa se sa< (@k sPtk yain mXy sPtk ke
sa se tar sPtk
ke sa tk) tk AviSwt hE,
-artIy s<gIt me<
kuzlta AaEr àvI[ta ka Str (standard) surIla haena hE, At> jae
kez ke zta<z ke brabr Svr
kI AanNd daiynI , suo vixRnI ^~ca#ya~ hE< , gayk ke k<Q twa vadk kI
A<guilyae< se shI lgnI caihye , t-I
surIlapn pEda haeta
hE, vha~ qqealna nhI< cl skta n tae FIlapn hI,
rag ke àk&it à-avI Svrae< kae , mStI me< fUbkr Aalapaid A:qa<gae< ke àyaeg me< , manea< oelte hu@ Svr lgane caihye, AaEr #sI mStI me< Svrae< ke su$ se barIk Swan , ApnI ApnI ^~ca$ pr lgte hu@ rs-xar bhane me< smwR haena caihye, t-I saxk kae surIla mana jata hE, besura zBd dae Svr vack hE ; kae$ dUsrI jgh pr Aava–j lge AaEr jae caihye vh n lge tae %se besura khe<ge, taTpyR yh ik yid A_yas kI kmI rhI tae iv*awIR besura rhega hI , saw hI Svr }an kI ALpta -I rhegI AaEr jbtk Svr}an àor n hae jayega , tb tk surIlapn dUr rhega,
Aaj kla ke ggn pr
Apne yz kI ptaka )hrane vale ijtne -I klakar hE< ; %nke yh yz twa gaErv ka mUl -I
surIlapn hI hE, nye
iv*aiwRyea< me< tae besurapn rhega hI AaEr Svr kI barIikyea< kae ve
iv*awIR -la kEse bta ske<ge, leikn
sTy iz]a, shI talIm jae ik naykI ke Aaxar pr gué muo se àaPt haene pr
besurapn AaEr knsurapn znE> znE<>
smaPt hae jayega AaEr
iv*awIR b–fe hI surIle bn jaye<ge,
besure AaEr knsure
me< yhI muOy -ed hE ik besurapn iksI ke -I smH me< Aa jata hE ; prNtu im:q-a;I kpqI imÇ kI
-a~it knsurapn mehi)l
kI r<gt ibga–fkr sara m–ja ikrikra kr deta hE, Svr kI ^~ca$ ke ATyNt inkq , ijsse
%sI Svr ka Aa-as hae ; leikn Svr kI mIQI ^~ca$ se km ya Aixk hae , tae vh khlata hE
knsurapn, Xyan rhe ik besurapn kalaNtr se AaEr stt! A_yas ke Vdara surIlepn
me< bdl jata hE , jae ik k:q-saXy hE , prNtu knsura hae
jane pr iv*awIR kae surIla bnane ke ilye kQaertm àyTn krna p–fte hE<, kar[
Svr ka }an cmacm n haene ke kar[
iv*awIR Apne k<Q
Awva kr Óara Svr kI ywawR ^~ca$ nhI< lga pate, AaEr hamaeRinym jEse Svr zUNy
sa–j ka Aaïy
lekr ApnI s<gIt
saxna pUrI krna cahte hE<, nalI ke mae–fea< ke Anusar panI -I bhta hE #sI
isXdaNt ke Aaxar pr
hamaeRinym kI Aava–j
me< ApnI Aava–j imlakr Svr}an krne ka iv)l àyTn krte hE<, At@v
sUúmaitsUúm Svr}an
àaPt krne ke ilye
s<gIt ij}asuAea< ne tanpUre pr tar kI Aava–j me< Aava–j @k kr dene ka
àdI"R A_yas krna caihye,
AaEr yh -I Xyan me<
rona caihye ik jae ihlta rhta hE vh Svr nhI<, @k hI ^~ca$ kI Aava–j jae kuD
der tk kaym
rhe, vhI hE Svr, AaEr
Svr ka iola–fI hI surIla hE, bakI hE< besure AaEr knsure,
muo–fe kI pk–f
tan AaEr gt ya
cI–j ke muo–fe ka imlap
tan rcna ke bad muo–fa (cIj ke Aar<i-k zBd jae sm tk khe
jate hE<, sm 1lI maÇa kea khte hE<,)
lena Sva-aivk
hae jata hE, hm yid
iÇtal kI maÇaAae< o<fae< AaEr vjn kae deoe<ge tae smHne
me< der nhI< haegI ik jae 1lI maÇa ka vjn
hE vhI 5vI<, 9 vI< AaEr 13 vI< maÇa ka vjn hE, inMniliot sar[I ke
Anusar hm yh bat turNt smH le<ge,
. ,.
0 ,
1 5
9 13 4 ka -ag jana caihye tan
kI maÇaAae< me<
2 6
10 14 4 ka -ag jane pr 1 maÇa
jae–fae
3 7
11 15 4 ka -ag jane pr 2 maÇa
jae–fae
4 8
12 16 4 ka -ag jane pr 3 maÇa
jae–fae
iÇtal ke àTyek
o<f me< 4 maÇa@~ hE<, man lIijye hm tan dugun ly me< yain 1 maÇa
me< 2 Svr le rhe hE<, Ab hm kevl
4 maÇaAae< ke @k
o<f me< hI muo–fa lena cahte hE< AaEr muo–fa yid 1lI maÇa se zuê haeta
hE tae 4 ka -ag jane valI
s<Oya ke bad muo–fa
ilya ja skega, %sI àkar 5vI<, 9vI< AaEr 13vI< maÇa se zuê haene vale
muo–fe -I ilye jate hE<, 5vI<, 9vI< AaEr 13vI< maÇa 4
ka -ag pUra jane pr hI AayegI, kar[ tan hmeza iksI talI ( 1vI<, 5vI< AaEr 13vI< maÇa jhI~ talI ke icNh ³mz> . ,.
v , bne hE< %n Swanae< se) se hI zuê kI
jatI hE, jb 4
ka -ag pUra haega t-I tae 1lI maÇa AayegI. #s àkar yh bat Sp:q hae g$, Ab hm 2, 6, 10 ya 14 maÇa se zuê haene
vale muo–fae< kI Aaer Xyan de< tae 4 ka -ag brabr jane pr 1 maÇa ke 2 Svr
hme< tan ke ANt me< jaefkr muofa lena haega t-I muo–fa QIk Aayega,
jEse 10vI< maÇa
se muofa hE tae 4 ke 2 -ag jane pr 1 maÇa jaefkr hI tae hm 10vI< maÇa tk
phu~ce<ge, yain 4 * 2 + 1
= 9 maÇa@~ inklne pr hI tae muofa Aayega, %sI Aaxar
pr 3, 7, 11 ya 15 maÇaAae< se zuê
haene vale muo–fe -I 4 ka
-ag jane pr ANt me<
2 maÇa@~ tan me< jaefne pr hI ilye ja skte hE<, ANt me< 4, 8, 12 ya 16 maÇaAae< se zuê
haene vale
muo–fe -I 4 ka -ag
jane pr ANt me< 3 maÇa@~ tan me< ja–efna jêrI hE,
%dahr[ ke ilye >
yid muo–fa 9vI< maÇa se hE AaEr tan 44 maÇa kI hE tae hmne< %se kha~ se
lena caihye ? Kya tan kI
AiNtm maÇa se
%Lqe ignte hu@ pihlI maÇa tk Aana caihye, ya ANy kae$ %pay hE ? ywawR me< @k Daeqa sa gi[t
smH lene pr yh A–fcn
dUr hae javegI, Xyan roe< ik 44 maÇa se muo–fe kI maÇa imlakr 16 maÇa ke
AavtRn #tne
ilye jane caihye ik 44
maÇa se Aixk s<Oya hae jana caihye, jEse > 9vI< se muo–fa zuê hE tae,
16 * 3 + 9 = 57, me< se 44 "qa dIijye ze; 13 rhe, At> 44 maÇa
ijtnI lMbI tan ke ilye 13vI< maÇa se %Qane pr muo–fa 9vI< maÇa se shI Aa
jayega, v tan, muo–fa AaEr sm QIk Aa
javegI,
jEse > yid muo–fa
9vI< maÇa se hE AaEr tan 76 maÇa kI hE tae hmne< %se kha~ se lena caihye ? 9vI< se muo–fa zuê hE tae,
16 * 5 + 9 = 89, me< se 76 "qa
dIijye ze; 13 rhe, At> 76 maÇa ijtnI lMbI tan ke ilye 13vI< maÇa se %Qane
pr
muo–fa 9vI< maÇa se
shI Aa jayega, #sI àkar jb muo–fa 3rI , 7vI< , 11vI< ya 15vI< se hae tae 2 maÇa tan kI s<Oya me<
ja–ef dene caihye, jEse 16 maÇa kI tan me< 2 jae–fne se 18 hae g$, Ab yid
7vI< maÇa se muo–fa haene ke kar[ 16 +
7 - 18 = 5 ze; rhe, At> 5vI<
maÇa se tan ka %Qav krne se muo–fa v sm shI AavegI, #sI àkar jb muo–fa 4wI , 8vI< , 12vI< ya 16vI< se hae
tae 3 maÇa tan kI s<Oya me< ja–ef dene caihye, jEse 16 maÇa kI tan me<
3 jae–fne se 19 hae g$, Ab yid 12vI< maÇa se muo–fa haene ke kar[ 16 + 12 - 19 = 9 ze; rhe, At> 9vI< maÇa se tan ka %Qav krne se muo–fa v
sm shI AavegI, iv*aiwRyae< ne tan rcna, tal ka imlap v muo–fe kI
pk–f -lI -a~it smH lenI caihye, yh ùdy<gm hae jane pr tan, tal v muo–fa sb ke sb QIk hae jave<ge,
ivze; > tan rcna, AaEr muofe kI pk–f smH lene
pr yh nhI< smHna caihye ik tanae< ke àkar jae ^pr idye gye hE<,
%nke AitirKt tan ke
àkar nhI< hE<, ve tae kevl magRgzRn ke ilye hE<, ivivx àkar kI tan
rcna -I smH sUH b–Fne
ke saw hI pEda hae
jatI hE, yh Xyan me< roe<,
ihNduStanI s<gIt leon kI Aajkl dae ilipya~ Aixk àcilt hE<, @k hE AacayR -ato<fejI Vdara inimRt twa dUsrI p<ift iv:[u
idg<br pluSkrjI
kI oaejI hu$ hE, #nke AitirKt Anek mnIi;yea< ne s<gIt kI puStke< ApnI
ApnI Svr ilipyae< me< iloI hE<, sbse srl Svr ilip vh hE ijse p–Fne pr
gItkar kI rcna Apne sTy êp me< àgq hae jave, yh tae s<gIt ke Aixka<z
ivÓan jante hI hE< ik -artIy s<gIt , leon kI sIma ke bahr kI bat hE, kar[
lagfaq, mI<f, gmk(jmjma), mnak! twa #;t! SpzR , Svr, ïuit Aaid ke indzRn ka leon s<-v
nhI< hE, yh iv*a guémuo Awva naykI à[alI Óara àaPt haetI hE, AaEr #sI kar[
s<gIt #tna srl nhI< hE ijtna sunne me< AanNddayI
hE, ilip ke
s<bNx me< #tna hI smHna caihye ik jEsI leon pXdit pFne kI Aa~oae< kae
Aadt p–f jatI hE vhI leon pXdit Aixk srl malUm haetI hE, AaEr #sI Aaxar pr Anek
Svr-ilipya~ Aaj àcilt hE<,
hme<
Xyan rona caihye ik s<gIt sIone me< leone kI srlta hI kevl ka)I nhI<
hE, gIt,
lykarI , tal , Aalap Aaid jae sam¢I puStk me< haena caihye
AaEr %nka Sp:q twa sulHe hu@ F<g se leon ikya ja ske ; saw hI paQkae< kae
vh km se km pirïm me< smH me< Aa ske , @esI hI ilip kI –jêrt hE, yha~ z<kr
ga<xvR iv*aly , lZkr(Gvailyr) v -ato<fe jI kI imlakr @k
n$ leon pXdit pir:k&t êp me< Apna$ hE,
Aaj naykI (jae ik gué muo se àaPt haetI hE) kI Ape]a Svr ilip Vdara s<gIt isoane kI Aear s<gIt} smaj
ka Hukav hE, AaEr #silye jae Svr ilip, leon vacn me< srl hae %se hI laeg s<gIt kI na–fI smHte
hE<, prNtu saecna yh hE ik iktnI -I srl Svr ilip haene ke bavjUd -I iv*awIR
kae ibna talIm ke kuD nhI< bnta, yh Sp:q sTy hE,
At> hme< Svrilip ke VywR ivt<fvad se bcte hu@ talIm lekr %se AaTmsat
krna caihye, t-I hm iksI -I Svr ilip me< iloe hu@ gItae<,cI–jae<,Oyalae< Aaid kae leok kI rcnanusar
ga ske<ge, AaEr kevl srlta ka hI yid Xyan roa tae %n sb klaTmk oUibyae<
kae d)nana p–fega, ik ijnke A-av me s<gIt kI srlta v Aak;R[ crmkaeiq kae
phu~c jata hE,
saw hI yh Xyan me< rona haega ik -artIy s<gIt kae ilipb˜ krne ke ilye
@esI kae$ -I p˜it pEda nhI hu$ hE jae ik 100% s<gIt ka icÇa<kn kr
ske,